Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/15. bölüm

Efendiler, Rauf Bey, Lozan Muâhedesi’ni yapan ve ona imzasını koyan İsmet Paşa’yı tebrik vesilesiyle, kendisinin yaptığı ve imzasını koyduğu, Mondros Mütarekenamesi’nden bahsetmeye ve onu ne mühim ve âli maksatlarla imza ettiğini söyleyerek kendisini müdafaaya lüzum görüyor.

Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti’nin müttefikleriyle beraber dûçâr olduğu acı mağlûbiyetin yüz kızartacak bir neticesidir. O mütarekename ahkâmıdır ki Türk topraklarını, ecnebilerin işgaline arz etti. O mütarekenamede, kabul edilen mevâddır ki Sevr Muâhedesi ahkâmının da sühûletle kabul ettirilebileceği fikrini ecnebilere mümkün ve makul gösterdi.

Rauf Bey, o mütarekenameyi “milletimizin cihan sulhunu tesiste ne büyük bir âmil olduğunu bi’l-fiil isbât eylemek maksadıyla” imzaladığını söylüyorsa da bu fantastik cümle ile kendinden başka kimseyi ikna ve tesliye edemez. Çünkü böyle bir maksat yoktu.

Rauf Bey’in telgrafnamesine, Mondros Mütarekenamesi’yle başladığına bakılırsa, bu mütarekenin, Lozan Konferansı’na mukaddime teşkil ettiğini ve Lozan sulhu, Rauf Bey’in yaptığı Mondros Mütarekesi’nin neticesi olduğunu ifade etmek temâyülü de olduğuna hükmolunabilir.