Nə vaxt və nə üçün kofe yoxa çıxacaq?

İqlim dəyişikliyi kofe plantasiyalarının mövcudluğuna mənfi təsir göstərib. Qlobal istiləşmə tendensiyası davam etsə XXI əsrin sonunda Yerdə kofe qalmayacaq.

Araşdırmanı Avstraliyanın İqlim institutu mütəxəssisləri aparıb. Nəticələrə əsasən 2050-ci ildə kofe ağaclarının yetişdirilməsini həyata keçirən kənd təsərrüfatı sahələri iki dəfə azalacaq. 2080-ci ildə isə bu bitkilər Yer üzündən tam yox olacaq.

Səbəb qlobal istiləşmədir: temperatur artdıqca plantasiyalar göbələk xəstəliklərinə məruz qalır. Yüksək temperatur kofe ağaclarına hücum edən ziyanvericilər üçün rahat şərait yaradır. Ancaq 2012-ci ildə Mərkəzi Amerikada bundan sahələrin yarısı zərər görün, Qvatemaladakı bəzi istehsalçılar isə məhsulun 85%-ni itiriblər. Guardian məlumatına əsasən region üçün 2012-2013-cü illərdəki zərər 500 milyon dollar təşkil edib; 350 min insan işsiz qalıb.

Əgər qlobal istiləşmənin müasir tempi qalarsa sağlam kofe bitkilərinin yetişdiyi ərazilər azalacaq. Nəinki kofe dənələrinin həcmi, həmçinin onların növ müxtəlifliyi azalacaq.

Bu öz növbəsində Burundi, Efiopiya, Nikaraqua, Qvatemala, Braziliya, Vyetnam, Kolumbiya, İndoneziya kimi kofe yetişdirən onlarla ölkədə 25 milyon insanın həyatına mənfi təsir göstərə bilər. Bu içkinin milyonlarla həvəskarı isə öz dad vərdişlərini dəyişməli olacaq: dünyada hər gün 2,25 milyard fincan kofe içilir, bununla yanaşı hər il istehlak 5% artır.

Mütəxəssislər bu vəziyyəti az olsa da dəyişməyə imkan verən tədbirlər təklif edir. Birincisi, fermerlər plantasiya yeri üçün yeni ərazilər axtarmalıdırlar: onlar yüksək hündürlükdə və ya ekvatordan uzaq olmalıdır. Kofe ağacları əkindən bir neçə il sonra bəhrəsini verir, buna görə də bunu artıq etmək lazımdır. Həmçinin alimlər qlobal istiləşmə ilə mübarizə addımları barədə də bildiriş ediblər ki, bunu da bütün olkələr etməlidir.

Müəllif: Famil Ələkbərov