Ev pişiyi

Pişik (lat. Felis silvestris catus) — yırtıcılardəstəsinin pişiklərfəsiləsinə aid çöl pişiyinövünün yarımnövü.

Evlərdə bəslənə bilən, kiçik, məməli, ovçu və ətyeyən heyvanlardandır. Zaman-zaman bitki mənşəli qida istehlak edə bilər. Ev pişiyi, çöl pişiyi növlərinə xas fiziolojixüsusiyyətlərin bir çoxuna malikdir. Ortalama ağırlığı 2.7 – 4.5 kq arasında dəyişməklə birlikdə, soyu qarışıq olanlar arasında 12.5 kq-ma çatanlar nadir deyil. Ortalama bədən uzunluğu erkəklərdə 70, dişilərdə 50 sm-dir. Ev pişiklərinin böyük hissəsi qısa tüklü, Ankara və İranpişikləri isə uzun tüklüdür; ayrıca, bir İngilis soyu olan rex pişiyinin tükləri isə buruqdur. Pişiklər ümumiyyətlə qara, sarı, boz və ağ rəngli, ya da bu rənglərin bir neçəsi ilə alacalıdır. Tekir deyilən qara xətt və xallar ilə bəzənmiş pişiklərə olduqca çox rast gəlinir. Üçrəngli pişiklərin çox azı erkək olub,bu erkəklərin isə az qala bütünü sonsuzdur, Ankara pişiyi kimi mavi gözlü, uzun ağ tüklü pişiklərin çoxu isə kardır. Pişiyin üst çənəsində 16, alt çənəsində 14 diş olur. Cəmi sayı 24 olan süd dişləri, təxminən beşinci ayda yerini qalıcı dişlərə verər. O biri pişiklər kimi ağızları tək şaquli istiqamətdə hərəkət edərək qidaları tutmağa, kəsməyə və parçalamağa, fırçaya bənzəyən dilləri mayeləri içə bilməyə və fırçala/danlanılaraq təmizlənməyə fayda.

Pişiklərin xüsusiləşmiş strukturlarından biri də, iti və iti dırnaqlarla bəzənmiş güclü pəncələridir. Pəncələrində, dırnaqları içəriyə çəkən bir mexanizm olur. Barmaq ucunda dırnağı daşıyan sümük, oynaqlandığı sümüyün ucunda dönərək dırnağın içəri çəkilməsini ya da çölə çıxarılmasını təmin edər. Dırnaqları örtüyündən çıxarma hərəkəti, eyni zamanda iki misli genişlətdiyi pəncəni təsirli bir silaha çevirər.

O biri familiya üzvlərində olduğu kimi, gözlərinin retinasında işığa qarşı böyük bir həssaslıq təmin edən guanin layı vardır. Arxa fənərin gecələri güclü işıq qarşısında parlamasına bu maddə gətirib çıxarar. İricə olan gözlərindəki iris, işığın sıxlığına görə genişləyər ya da incə bir diyinə xətt halını alana qədər daralar. Pişiklər rəngləri diqqətə çarpan olaraq ayırt edə bilməzlər.

Duyğuları

Xüsusilə yetkinlərdə gəlişkin olan qoxu hiss etmə duyğusu, qidaların qiymətləndirilməsində həyati əhəmiyyət daşıyar. Belə ki, xəstəlik nəticəsi burun dəlikləri tıxanan bir pişiyin iştahı tamamilə bağlana bilər.

Pişiklərin toxunma duyğusu itidir. Qaş, bığ, yanaq tükləri və qulaqlardakı tük tutamlarının bütünü də titrəşmə formasındakı xəbərdarlıqlara qarşı son dərəcə həssasdır. Bığların funksiyası tam olaraq aydın ola bilməmişdir. Yenə də bığları kəsildiyində pişiyin müvəqqəti ətrafa uyğunlaşma çətinliyi çəkdiyi bilinər. Ayrıca ayaq barmaqları, pəncə səthi və burun, toxunmağa qarşı çox həssasdır. Pişiklərin eşitmə duyğusu da çox itidir. İnsan qulağında tək 6 əzələ tapılmasına qarşı, pişik qulağında 30-a yaxın əzələ tapılar. Buna görə qulaqlarını çox sürətli bir şəkildə səsin gəldiyi istiqamətə çevirə bilərlər. Pişiyin qulaqları, saniyədə 25.000-ə qədər çatan səs üstü tezliklərə həssasdır.

Artımı

Ümumiyyətlə evcil pişiklər 7-12 ayda cinsi yetkinliyə çatar. Hamiləlik müddəti pişikdən pişiyə dəyişsə də ortalama 57-70 gündür və doğum ümumiyyətlə 2 saat qədər sürər. Dişi pişik ortalama 1-5 bala doğurar. Yeni doğulmuş pişik balalarının gözləri bağlı, qulaqları inkişaf etməmiş və qoxu hiss etmə duyğuları əskikdir. Dişi pişik normal şərtlər altında ildə üç dəfə hamilə qaldığından, bu heyvanların olduqca sadə və etibarlı bir əməliyyatla sonsuzlaşdırılması müasir cəmiyyətlərdə məşhurluq qazanmışdır.

Din

İslam

Məhəmməd peyğəmbərin Müezza adlı bir pişiyi var idi. Müezzanın xatirinə pişiklər məscidə girə bilən tək heyvandır.